Linh hoạt, đa dạng hoá nhiều mô hình cung cấp dịch vụ điều trị PrEP

Báo động tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm MSM, trẻ tuổi rất cao

Hiện, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) là một trong các nhóm bị ảnh hưởng nặng nề của dịch HIV. Tại Châu Á, tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong nhóm MSM đang tăng lên và có đến hơn 29% tổng số trường hợp nhiễm HIV được báo cáo năm 2017 là MSM. Cũng tại khu vực này, MSM có tỷ lệ nhiễm HIV cao gấp 18,7 lần so với dân số chung. Trong khi  số ca mắc HIV mới trên thế giới đang giảm, thì tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM vẫn không thay đổi và tiếp tục có chiều hướng gia tăng.

Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS, ước tính số lượng MSM tại Việt Nam có khoảng 178.000 người. Tỷ lệ hiện nhiễm HIV tăng nhanh trong nhóm này, từ 3,95% năm 2011 lên 5,1% năm 2015; 11,36% năm 2018 và 13,85% năm 2019. Tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong nhóm MSM khác nhau ở các tỉnh thành phố nhưng thường tập trung ở các khu vực đô thị, các tỉnh, thành phố lớn hoặc các tỉnh du lịch như Cần Thơ (20,3 C%), TP Hồ Chí Minh (13,8%), Bà Rịa Vũng Tàu (16%), Khánh Hòa (14,6%), Hải Phòng (5,3%).

Nhiễm HIV đang tăng nhanh trong nhóm quan hệ tình dục đồng giới-MSM.

Nghiên cứu của Viện Y tế toàn cầu, Đại học Washington (Mỹ) năm 2019, ở 05 tỉnh/thành phố của Việt Nam gồm Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Khánh Hòa và Kiên Giang cũng cho biết, từ năm 2017 - 2050 ước tính sẽ có khoảng trên 107.000 ca nhiễm HIV mới trong nhóm quần thể có nguy cơ cao nhiễm HIV. Trong khi tỷ lệ dùng bao cao su thường xuyên khi quan hệ tình dục đồng giới giảm mạnh, từ 42% năm 2012 xuống còn 9,7% năm 2016.

Một nghiên cứu thuần tập trong nhóm MSM tại Hà Nội của trường Đại học Y Hà Nội mới đây cho thấy, 11% trong 1.893 người tham gia nghiên cứu khảo sát đầu vào là người có HIV, 21% nhiễm giang mai, 23% nhiễm chlamydia và 13% nhiễm lậu. Trong số mẫu máu của 75 người nhiễm HIV, 27 (36%) mẫu được khẳng định là mới nhiễm HIV, và hầu hết các ca mới nhiễm là ở nhóm trẻ ≤24 tuổi.

Ứng phó như thế nào?

TS Nguyễn Hoàng Long, cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS cho biết, các hoạt động can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV đang được triển khai đồng bộ trong nhóm MSM như:

Truyền thông thay đổi hành vi gồm truyền thông trực tiếp qua nhóm lớn, nhóm nhỏ, sự kiện, truyền thông qua mạng xã hội (Facebook, Zalo) và các ứng dụng hẹn hò của nhóm MSM (Blued, Grind...) về nội dung phòng chống HIV/AIDS (xét nghiệm HIV, dùng bao cao su, PrEP...); truyền thông đại chúng phổ biến kiến thức và truyền thông tạo cầu tạo điều kiện cho nhóm MSM tiếp cận thuận lợi các dịch vụ HIV/AIDS; kết hợp truyền thông dịch vụ HIV/AIDS và truyền thông giảm kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV ở nhóm MSM.

Thực hiện tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng và cơ sở y tế với các hình thức: Tự xét nghiệm, xét nghiệm tại cộng đồng thông qua các nhóm đồng đẳng và xét nghiệm tư vấn tại cơ sở y tế. Hoạt động tư vấn xét nghiệm HIV kết hợp các bệnh lây truyền qua đường tình dục -STIs.

Kết hợp truyền thông và cung cấp các vật dụng can thiệp bao cao su, chất bôi trơn cho các nhóm MSM thông qua hệ thống đồng đẳng viên, nhóm cộng đồng và cơ sở y tế.

Cung cấp dịch vụ điều trị dự phòng trước phơi nhiễm bằng thuốc ARV kết hợp (PrEP) và sau phơi nhiễm (PEP) tại các cơ sở y tế nhà nước và tư nhân. Khuyến khích các phòng khám tư nhân do cộng đồng MSM làm chủ tham gia cung cấp dịch vụ PrEP và phát triển các phòng khám thân thiện với MSM.

Triển khai điều trị PrEP - Biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV hiệu quả