BHYT – giải pháp bền vững trong điều trị cho người nhiễm HIV/AIDS

Theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, lũy tích số người nhiễm HIV trên địa bàn tỉnh tính đến 31-12-2021 là 8.794 người, trong đó số người đang còn sống và quản lý được là 4.457 (3.844 người trong cộng đồng và 613 ở trại giam). Cùng với các biện pháp y tế thông thường, những năm qua, bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS được điều trị bằng thuốc ARV, giúp bảo vệ sức khỏe người bệnh và giảm nguy cơ lây nhiễm HIV ra cộng đồng. Khi sử dụng thuốc, bệnh nhân có đủ sức khỏe, thể lực, sống và lao động bình thường như những người khác, nhờ đó, không còn là gánh nặng cho gia đình và xã hội. Tuy nhiên, nguồn viện trợ từ nước ngoài hiện không còn, trong khi việc điều trị của người nhiễm HIV đòi hỏi quá trình lâu dài, chi phí tốn kém (chi phí thấp nhất cho việc điều trị HIV vào khoảng 5 triệu đồng/năm đối với bệnh nhân điều trị theo phác đồ 1; với bệnh nhân kháng thuốc, phải điều trị phác đồ 2 thì chi phí điều trị tăng lên 18 triệu đồng/năm). Trước bối cảnh đó, BHYT là giải pháp tối ưu bảo đảm cho người nhiễm HIV duy trì điều trị đều đặn. Nếu tham gia BHYT, người nhiễm HIV sẽ được chi trả từ 80% chi phí khám, chữa bệnh (KCB), bao gồm cả chi phí mua thuốc ARV. Người nhiễm HIV thực hiện KCB tại tuyến xã hoặc thuộc đối tượng diện nghèo, người dân tộc thiểu số, trẻ em dưới 6 tuổi... sẽ được bảo hiểm chi trả toàn bộ chi phí KCB.

Thời gian qua, ngành y tế đã kiện toàn các cơ sở điều trị và chuẩn bị đầy đủ các điều kiện để thanh toán KCB BHYT cho bệnh nhân HIV/AIDS. Tăng cường các hoạt động tuyên truyền, tư vấn cho người bệnh về lợi ích khi tham gia BHYT và hỗ trợ mua thẻ BHYT cũng như triển khai các hoạt động chống kỳ thị, phân biệt đối xử tại các cơ sở KCB và tại cộng đồng để người nhiễm HIV yên tâm điều trị. Bên cạnh đó, Bảo hiểm xã hội tỉnh đã phối hợp với ngành y tế xây dựng, ký hợp đồng KCB bằng BHYT với các cơ sở điều trị HIV/AIDS. Đồng thời, xây dựng cơ sở dữ liệu bệnh nhân điều trị ARV phục vụ cho việc theo dõi thanh toán thuốc từ nguồn BHYT và thiết lập hệ thống thông tin quản lý đến từng bệnh nhân tham gia điều trị. Nhờ tích cực triển khai, số người nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh có thẻ BHYT tăng theo từng năm. Đến nay, trên địa bàn tỉnh có 2.997 bệnh nhân điều trị ARV có thẻ BHYT, chiếm tỷ lệ 96% (trong năm 2021 từ nguồn ngân sách của UBND tỉnh đã cấp thẻ BHYT cho 278 bệnh nhân điều trị ARV), các bệnh nhân HIV/AIDS điều trị ARV không có thẻ BHYT hiện đang được cấp thuốc miễn phí từ nguồn thuốc tài trợ chưa sử dụng hết. Hiện tại, có 710 bệnh nhân của 3 địa phương là Ngọc Lặc, Thọ Xuân và TP Thanh Hóa đã nhận thuốc qua BHYT, đã tạo điều kiện cho những người đang điều trị ARV dễ dàng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc y tế khác ngoài HIV. Đây là một bước chuyển mang ý nghĩa to lớn hướng tới một chương trình điều trị HIV bền vững, với dịch vụ điều trị bảo đảm chất lượng và chi phí phải chăng, đóng góp cho nỗ lực chung hướng tới tiếp cận phổ cập về chăm sóc sức khỏe.

Trao đổi về việc triển khai điều trị ARV cho bệnh nhân thông qua thẻ BHYT, bác sĩ Lê Tiến Toàn, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa TP Thanh Hóa chia sẻ, cùng với sự tiến bộ trong lĩnh vực dự phòng lây nhiễm HIV, mở rộng điều trị bằng thuốc kháng vi-rút, ARV là một trong những giải pháp quan trọng nhất để phòng, chống HIV/AIDS. Triển khai điều trị ARV thông qua nguồn BHYT, bệnh viện đã tiến hành chuẩn bị về nhân lực, cơ sở vật chất, hệ thống phần mềm, tập huấn, truyền thông... Đến thời điểm này, tại bệnh viện có hơn 400 bệnh nhân nhiễm HIV đang điều trị đủ điều kiện nhận thuốc ARV từ nguồn BHYT.

Anh H.X.M. - một bệnh nhân đang điều trị ARV tại cơ sở điều trị Bệnh viện Đa khoa TP Thanh Hóa cho biết, năm 2004 anh phát hiện mình nhiễm HIV. Nhờ duy trì điều trị bằng thuốc ARV nên công việc và sinh hoạt thường ngày không bị xáo trộn nhiều. “Việc triển khai điều trị ARV thông qua nguồn BHYT là sự thay đổi rất lớn đối với người nhiễm HIV/AIDS, bởi khi biết thông tin nguồn tài trợ thuốc điều trị cắt giảm, phải tự chi trả chi phí cho việc điều trị bệnh tôi đã rất lo lắng vì chi phí điều trị cao, nhưng bây giờ vẫn tiếp tục được điều trị bằng BHYT, chúng tôi lại có tinh thần hơn để tuân thủ điều trị một cách hiệu quả, lâu dài hơn, nhờ vậy mà giảm được gánh nặng về chi phí điều trị cho gia đình” – anh M. chia sẻ.

Thạc sĩ, bác sĩ Lê Trường Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, cho biết, bắt đầu triển khai điều trị ARV từ năm 2005, hiện Thanh Hóa đang điều trị cho 3.372 bệnh nhân tại 28 cơ sở điều trị tại 26 bệnh viện đa khoa tuyến huyện (trừ Bệnh viện Đa khoa huyện Vĩnh Lộc chưa triển khai) và 2 cơ sở điều trị tuyến tỉnh (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thanh Hóa và Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa). Trước đây người nhiễm HIV thường không quan tâm đến thẻ BHYT vì họ được miễn phí điều trị hoàn toàn. Nhưng hiện nay, khi thuốc ARV, các xét nghiệm liên quan đã được đưa vào danh mục chi trả của BHYT, nếu không có thẻ BHYT thực sự sẽ là một gánh nặng về chi phí điều trị cho bệnh nhân.

Theo báo cáo của chương trình phối hợp của Liên Hợp quốc về AIDS (UNAIDS), điều trị ARV sớm có thể làm giảm 41% mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội, do đó có thể giảm nguy cơ tử vong; giảm 96% nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục và giảm tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con xuống dưới 2%; giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình và ngành y tế trong hoạt động điều trị và dự phòng. Khi người nhiễm HIV được điều trị bằng ARV có thể tiếp tục sống, học tập và lao động. Để nâng cao chất lượng, hiệu quả điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS, cần đẩy nhanh việc thực hiện thanh toán KCB BHYT đối với bệnh nhân điều trị ARV, đặc biệt là thanh toán xét nghiệm tải lượng vi-rút thông qua BHYT..., đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người có HIV tích cực tham gia BHYT để tự bảo vệ tính mạng và sức khỏe của chính mình.

Bài và ảnh: Hà Phương