Chính phủ đề xuất bỏ Quỹ hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV

Tại dự án luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Phòng, chống nhiễm virus gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) được trình tại phiên họp Quốc hội sáng 23.10, Chính phủ đề xuất bãi bỏ Quỹ hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra là Ủy ban Về các vấn đề xã hội Quốc hội không đồng tình với đề xuất này.

Bà Nguyễn Thúy Anh, Chủ nhiệm Ủy ban này, cho biết hiện nay nguồn lực dành cho công tác phòng, chống AIDS, đặc biệt nguồn viện trợ quốc tế liên tục giảm thì việc huy động nguồn nội lực là rất quan trọng.

Quỹ hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV có thể là một cơ chế tài chính thu hút nguồn lực xã hội cho phòng, chống HIV/AIDS.

“Ủy ban đề nghị Quốc hội xem xét, cho ý kiến về việc bãi bỏ quỹ này”, bà Thúy Anh nói.

Các đại biểu Quốc hội sau đó có ý kiến cũng khác nhau. Ủng hộ đề xuất của Chính phủ, đại biểu Triệu Thanh Dung (Cao Bằng) cho rằng, nên bãi bỏ quỹ này vì từ khi thành lập tới nay, hoạt động của quỹ còn nhiều khó khăn, hạn chế và chưa đạt được mục đích.

Theo nữ đại biểu, trong vòng 12 năm từ (2008 đến năm 2020) quỹ mới chỉ huy động được hơn 5,7 tỉ đồng, trung bình là 480 triệu đồng/1 năm.

Những năm gần đây, số tiền huy động có xu hướng giảm. Cá biệt, có những năm chỉ huy động được vài chục triệu đồng, như năm 2016 là 69 triệu đồng, năm 2017 là 59 triệu đồng và năm 2019 chỉ có 11 triệu đồng.

Trong khi đó, vẫn theo bà Dung, những năm qua, hoạt động của quỹ chủ yếu là tặng quà, mua sữa thay thế, mua thẻ bảo hiểm y tế cho trẻ nhiễm HIV từ 6 đến 15 tuổi. Còn việc chăm sóc, điều trị người nhiễm HIV/AIDS trong thời gian qua chủ yếu từ nguồn tài trợ.

Do đó, dù kinh phí huy động được cho quỹ thấp nhưng các hoạt động chi của quỹ cũng hạn chế nên số tiền chưa chi được lại rất nhiều. Trong 5,7 tỉ huy động được mới chỉ chi được 3,4 tỉ, vẫn còn tồn 2,3 tỉ chưa sử dụng hết, tỷ lệ là 40,3%.

Một hạn chế khác, theo bà Dung, đến nay, cả nước chỉ có 10 tỉnh, thành phố thành lập được quỹ nhưng đều khó khăn trong huy động nguồn lực và tổ chức hoạt động.

Các đại biểu Dương Tấn Quân (Bà Rịa - Vũng Tàu), Nguyễn Anh Trí (Hà Nội)... bày tỏ đồng tình với ý kiến của đại biểu Triệu Thanh Dung, ủng hộ đề xuất của Chính phủ về việc bãi bỏ quỹ.

“Thực tế quỹ này không lớn, việc tiếp cận cũng như quản lý quỹ rất khó khăn. Tại các địa phương hiện tại đã có các cơ quan quản lý thực hiện các chương trình để tiếp nhận một số nguồn tài trợ và vẫn đảm bảo công khai, minh bạch. Tôi thống nhất không nên duy trì quỹ này”, đại biểu Quân nói.

Trong khi đó, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) thì lập luận, Quỹ hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV là rất cần thiết, nhân văn và hiện nay đang thực hiện rất trơn tru mà tự nhiên bãi bỏ là chưa hợp lý.

"Cá nhân tôi đề nghị nên giữ quỹ này, nhưng quản lý làm sao chặt chẽ, công bằng, hợp lý, khách quan, không để tiêu cực trong thực hiện quỹ này là một điều rất tốt", đại biểu Hòa nêu.

Đại biểu Trương Phi Hùng (Long An) tán thành ý kiến của cơ quan thẩm tra vì cho rằng, quỹ là kênh có thể thu hút nguồn lực xã hội trong và ngoài nước để phòng, chống HIV/AIDS trong điều kiện ngân sách nhà nước và các nguồn tài chính khác đang gặp khó khăn. Đại biểu Long An cho biết, hạn chế lâu nay là do khâu vận động phát triển quỹ.

Đại biểu Nguyễn Thanh Xuân (Cần Thơ) thì đề xuất cần phân tích nguyên nhân những hạn chế trong hoạt động quỹ trong thời gian qua, khắc phục, xử lý để tiếp tục duy trì quỹ.

Người nhiễm HIV ngoài quy định chế độ, chính sách của Nhà nước hỗ trợ điều trị thì có nhu cầu việc làm, thu nhập để ổn định đời sống.

“Ngoài nguồn vốn từ một số ngân hàng cho vay thì quỹ cũng là một trong những nguồn lực quan trọng để có thể hỗ trợ cho hoạt động này của họ”, đại biểu Xuân nói.

Giải trình sau đó, quyền Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, quỹ hỗ trợ người nhiễm HIV là chính sách nhân văn nhưng từ khi có quỹ tới nay không huy động được nhiều, dù đã cố gắng.

Bên cạnh đó, nội dung hỗ trợ của Quỹ là chủ yếu tập trung hỗ trợ liên quan đến điều trị và cho đến thời điểm hiện nay, các chính sách của Nhà nước đã hỗ trợ và đã "bao phủ" được cho lĩnh vực này.

“Hiện nay, có thể dừng hoạt động của quỹ. Sau này, khi Bộ Y tế trình dự thảo luật Phòng bệnh sẽ đưa vào một quỹ chung để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ trong quản lý quỹ”, ông Long nói.